atelierschool
Zürich, CH
Wij zien het als een uitdaging om de nieuwbouw voor de Atelierschool op een eigentijdse wijze met respect voor het verleden te integreren, om bestaande kwaliteiten verder te ontwikkelen en deze met nieuwe ideeën te versterken. De omgeving van de Plattenstrasse worden gedomineerd door een historische bebouwingsstructuur. Deze beleven wij als een harmonisch geheel waarin we de nieuwbouw passend en zacht willen integreren. Stedenbouwkundig volgt de nieuwbouw het ritme van de gebouwen aan de Plattenstrasse. De architectonische vormgeving van de nieuwbouw heeft een krachtige identiteit en communiceert tegelijkertijd met de omgeving. De bouwmassa, proporties en vormentaal sluiten aan bij de historische omgeving en ontwikkelen zich verder. De nieuwbouw is in zijn materialisatie georiënteerd op de toekomst. Symmetrie, volume, gevelindeling, luiken en geveldetails sluiten harmonieus aan op de traditionele omgeving en zijn op een sensibele manier verder ontwikkeld. De houtbouw met zijn houten gevel is een moderne materialisatie die de Atelierschool in haar ontwerp verbindt met de opgaven van de toekomst.
Architectuur: uitgekristalliseerd gedachtegoed
Onze architectonische vormentaal sluit aan bij de inhoudelijke motieven van de Atelierschool. De uitnodigende sfeer, waar het opgroeiende individu zich ontwikkelt in een spanningsveld tussen interesse in de wereld en overprikkeling, idealisering en kritisch vermogen, eenzaamheid en liefde. Een open sfeer waarin een jongere het zelfvertrouwen ontwikkelt om zich als vrij individu in de wereld te ontwikkelen. Deze thema's vertalen we naar een individuele vormentaal.
De nieuwe straatgevel staat in directe verbinding met de Plattenstrasse en heeft een uitnodigende hoofdingang. De plint is vormgegeven als een transparante etalage. Een uitnodigende vormentaal begeleidt de route naar de hoofdingang. In een horizontaal, openend gebaar creëert de architectuur een uitnodigende verbinding met de buitenwereld. Zo bevorderen we de relatie met de naastgelegen schoolcampus. De boogvormige dakopbouw is enerzijds een organische verwijzing naar de beleving in het gebouw en anderzijds toont de architectuur daarmee haar interesse in de wereld. De centrale trap, als functioneel en flexibel hart, verbindt de verschillende verdiepingen. Rondom dit hart stralen de ruimtes uit naar de periferie. Deze individuele geste (kern en periferie, ik en wereld) is door het hele gebouw zichtbaar als een sterke en identiteitsvormende structuur die het onderwijsconcept ondersteunt.
Landschap als groene spons
Het schoolplein is ontworpen als een groene spons. De natuurvriendelijke buitenruimtes dienen als recreatieruimtes voor de leerlingen, bevorderen de biodiversiteit en creëren een hoge verblijfskwaliteit, in het hart van de stad. De krachtige stralenvorm in het gebouw loopt door op het plein en verbindt zo binnen en buiten met elkaar. Op de begane grond opent het gebouw zich door een maximaal transparante gevel en een terugliggende entree. Aan de tuinzijde wordt de gebruiksruimte versterkt door spannende hoogteverschillen. Het amfitheater is geschikt voor buitenactiviteiten en natuuronderwijs. Een begroeide helling met zitwanden die zoveel mogelijk rekening houdt met de bestaande bomen, dient als een complementaire buitenruimte naast het bestaande plein van het naastgelegen gebouw.
Trappenhuis als centraal hart
De stralenvormige hoofddraagconstructie is gecentreerd rond het trappenhuis, in het centrale hart van de school. Hier ontmoetingen de leerlingen elkaar terwijl ze van het ene lokaal naar het andere gaan. De beweging door het centrale hart wordt gevormd door een ronde kern met warme, organische kleuren. Ook de lift is hier bewust geplaatst, zodat iedereen dezelfde ruimtelijke ervaring heeft. Het centrale hart dient daarnaast als natuurlijke verticale ventilatieruimte.
Duurzame houtbouw in harmonie met milieu
Voor de Atelierschool stellen we een grondstofefficiënte bouwmethode voor met natuurlijke en gezonde materialen. De draagstructuur bestaat uit houten kolommen en liggers. Voor de vloeren stellen we een innovatieve en duurzame hout-leem-vloer voor. Deze heeft een warmte-accumulerend vermogen en heeft zo een positief effect op het binnenklimaat. De gevel wordt opgebouwd uit houtskeletbouw met houtvezelisolatie en onbehandelde lariks geveldelen. Deze bouwmethode reduceert het benodigde materiaal, is licht van gewicht en dampopen. Het trappenhuis, aan de buitenzijde bekleed met hout en vervaardigd van ter plaatse gestort beton, is een sfeervolle blikvanger, voldoet aan de brandveiligheidseisen en ondersteunt de stabiliteit van de nieuwbouw.
Gezond en low-tech
De low-tech nieuwbouw combineert hoge thermische isolatie, een droog vloerverwarmingssysteem en een passief ventilatieconcept en garandeert daarmee ook in de zomer een aangenaam binnenklimaat zonder aanvullende koeling. Verticale lamellen reduceren de zoninstraling en creëren optimale daglichtinval. Schone buitenlucht stroomt via ventilatieroosters het gebouw binnen en wordt via overstroomelementen naar de gangen en het trappenhuis geleid. Een ventilator met WTW op zolder zuigt de vuile lucht centraal in het trappenhuis af. Het dak is voorzien van PV-panelen en in de dakramen zijn translucente PV-modules geïntegreerd.
Efficiënt programma
De stralenvormige hoofdvorm straalt vanuit het centrale hart, de ontsluitingskern met trappenhuis en lift. De plattegronden zijn efficiënt en flexibel ingedeeld, met geoptimaliseerde verkeersruimtes en een alzijdige oriëntatie naar buiten. Elke verdieping bevat drie klaslokalen die rond het trappenhuis zijn geplaatst. De lokalen kenmerken zich door hun organische en functionele ruimte en beschikken over garderobenissen bij de entree. De vrije leerzones en groepsruimtes zijn gericht op de tuin. Het atelier op de bovenverdieping is royaal vormgegeven, met een groot boogvormig raam en een panoramisch uitzicht op de Zürichsee. Het atelier in het souterrain staat in directe relatie met buiten door het groene amfitheater.

Structurele flexibiliteit
De plattegronden zijn ontworpen met oog op aanpasbaarheid en flexibiliteit. De flexibele plattegronden passen zich aan veranderende behoeften aan en maken langdurig gebruik en functieverandering mogelijk. De lokalen kunnen in de toekomst eenvoudig worden aangepast dankzij het gebruik van lichte scheidingswanden. Bovendien maakt ons ontwerp veel verschillende klasopstellingen mogelijk, zoals klassikaal onderwijs, open leervormen of vaklokalen. Toekomstige aanpassingen zijn binnen de draagstructuur eenvoudig mogelijk. Zo kunnen er in de toekomst bijvoorbeeld vier appartementen per verdieping worden gerealiseerd.

Status: prijsvraag, 2024-2025
Locatie: Zürich, CH
Opdrachtgever: Atelierschule Zürich
Vloeroppervlak: 1.497m²
Samenwerking: BSS Architekten, Zwischenraum, Abicht Gruppe, Makiol Wiederkehr