kliniek Arlesheim

De kliniek en het laboratorium worden op een eigentijdse wijze ingebed in de bestaande antroposofische architectuur uit de omgeving. Beide gebouwen worden gebouwd met een pure houten constructie (Holz100), waarbij houten deuvels worden gebruikt als verbinding van de verschillende houten lagen, zonder toevoeging van lijm of andere chemicaliën. De grondstof wordt volgens de maancycli geveld, waardoor het hout betere materiaaleigenschappen heeft en een hogere weerstand krijgt tegen onder andere ongedierte. Vanwege deze gezonde, duurzame, milieubewuste en esthetische eigenschappen heeft de kliniek bewust gekozen voor Holz100 als hoofdbestanddeel voor de nieuwbouw.

Bij de architectonische vormgeving van een nieuwe kliniek moet het vanzelfsprekend gaan om gezondheid en vitaliteit. Aangezien architectuur invloed heeft op het menselijk welbevinden, is het van groot belang om een bewustzijn te ontwikkelen voor de fenomenen van gezondheid die werkzaam zijn in ons eigen lichaam. Het ontwerpproces voor deze kliniek is een zoektocht geweest naar een esthetisch en gezond vormgevingsprincipe. Een gebouw met de juiste balans tussen polariteiten en met de juiste proporties. Een gebouw dat aanvoelt als een “Gesamtgestalt” waarbij de vormgeving van binnen en buiten, exterieur en interieur, hoofdgebouw en bijgebouw, detail en geheel op elkaar is afgestemd.

De abstracte boogvorm die in de gevel van het laboratorium aanwezig is, wordt in de kliniek getransformeerd tot een sculpturale driedimensionale gevel met halfronde ramen op de bovenste verdieping. De repeterende halfronde ramen zijn gehuld in een organische houten gevel die de inademing en uitademing van het gebouw symboliseert en naar de hoekpunten van het gebouw uitwaaiert. Hierdoor is de gevel geen eindeloze herhaling maar juist een subtiele vormontwikkeling. Achter deze halfronde ramen zijn de patiëntenkamers gesitueerd als kroon boven op de functionele kliniek.

Wij geloven dat de architectuur van een kliniek kan bijdragen aan de levenskracht van de mensen die zich erin bewegen. Tijdens het ontwerpproces staat deze helende omgeving, ook wel healing architecture genoemd, daarom centraal. Het is van wezenlijk belang om zorgvuldig om te gaan met thema’s als akoestiek, uitzicht, materiaal, geur, daglicht, kleur en oriëntatie. Zo eindigt iedere hoofdroute met een raam voor contact met buiten en een prettige oriëntatie in het gebouw. Het kleurconcept leidt de bezoeker intuïtief door het gebouw: beneden worden groene tinten toegepast als relatie met het omliggende park. In een zacht kleurverloop van beneden naar boven worden de kleuren steeds warmer als verwijzing naar de energieke zon. Op de bovenste verdieping hebben we gekozen voor warme oranjetinten die bescherming en omhulling bieden aan de kwetsbare patiënt. In het ontwerpproces creëren we gezamenlijk een bewustzijn voor deze thema’s, zodat er uiteindelijk een gebouw gerealiseerd wordt dat de levenskrachten van de mensen ondersteunt, stress vermindert en rustgevend werkt.

Het ontwerp voor de nieuwbouw is het resultaat van een bijzondere internationale samenwerking door de ARGE Architektur Klinik Arlesheim, een samenwerkingsverband van 9graden architectuur en BSS Architekten. Vanuit zijn eigen specialisatie heeft ieder architectenbureau kennis en ervaring meegebracht om zo tot een optimaal resultaat te komen. BSS Architekten kent de Zwitserse bouwtechniek- en regelgeving door haar 40-jarige ervaring en weet hoe een Zwitsers bouwproces op rolletjes loopt. 9graden architectuur is ervaren in de eigentijdse vertaling van antroposofische en organische gezichtspunten in de architectuur. De ARGE wordt ondersteund door MedPlan, gespecialiseerd in het ontwerpen van ziekenhuizen. Het bureau werkt samen met de gebruikers optimale toekomstbestendige processen uit en plant de inrichting van individuele medische apparatuur. De verschillende ervaringen en opleidingsachtergronden van de samenwerkingspartners hebben gedifferentieerde probleemanalyses en creatieve oplossingen mogelijk gemaakt. Door elkaars krachten te benutten, is er een modern, intelligent, eigentijds en organisch gebouw ontstaan.

De Kliniek Arlesheim heeft een hoge duurzaamheidsambitie voor de nieuwbouw op haar terrein. In een interactief proces zijn vijf duurzaamheidsthema’s vastgelegd waarbij de nadruk wordt gelegd op bouwbiologie. Als eerste is het van belang dat toegepaste materialen natuurlijk en onvervalst zijn. We hebben zoveel mogelijk natuurlijke, biobased en hernieuwbare grondstoffen uitgekozen die een positieve impact hebben op het milieu. De toegepaste materialen worden op een eerlijke manier verwerkt en blijven zichtbaar, dus hout blijft hout, beton blijft beton. Ten tweede staat de geur van het gebouw centraal. Materialen moeten niet alleen een aangename geur verspreiden, maar ook vrij zijn van toxische dampen, gifstoffen en allergenen. Het derde thema is de natuurlijke regulering van de luchtvochtigheid, door middel van dampopen materialen zoals hout en leem. Thema vier draait om het minimaliseren van het energieverbruik door hernieuwbare energiebronnen. In de nieuwbouw wordt gebruik gemaakt van innovatieve bouwdeelactivering. Dit is een lage-temperatuursysteem, waarbij leidingen met verwarmd of gekoeld water in de kern van de Holz100 vloeren worden gelegd. Hierdoor ontstaat een zeer aangenaam, gezond en comfortabel binnenklimaat. Bij het laatste thema staat de lokale en regionale herkomst van grondstoffen centraal. Zo komt het speciale maanhout uit het Zwarte Woud in Duitsland. Het resultaat hiervan is een minimalisatie van het energieverbruik, het behalen van de Minenergie P-standaard van Zwitserland en de opslag van meer dan 2.000.000 kg CO2 in het aanwezige hout.